وب سایت اختصاصی دکتر رضا نجفلو

شوراي اروپا جاسوسي رايانه‎اي را اينگونه تعريف مي‌كند كه «تفتيش و بررسي ابزارهاي لازم يا افشاي انتقال يا استفاده از اسرار تجاري يا بازرگاني بدون حق يا بدون هيچ توجيه قانوني ديگر با قصد خواه ايجاد ضرر اقتصادي به شخص حق اسرار و خواه به قصد كسب يك منفعت اقتصادي غيرقانوني براي خود يا ديگران.»[1] بر اين تعريف ايراداتي وارد است اولاً با بيان  استفاده از اسرار تجاري يا بازرگاني  در اين تعريف عملاً اين تعريف را از موارد ديگر اسرار من جمله اسرار امنيتي و اطلاعاتي و ئحتي فرهنگي خارج گردد و شامل موارد ديگر نميشود كه اين ابرار است و با عنوان جاسوسي رايانه‌اي هماهنگي ندارد ثانياً در مورد قصد مرتكب از ارتكاب اين جرم كه در تعريف فقط منافع اقتصادي مدنظر قرار گرفته كه اين نيز دزست به نظر نمي‌رسد چرا كه ممكن است خود جاسوس به خاطر و قصد مسائل غيراقتصادي و صرفاً مسائل ملي و يا حتي اذيت كردن اقدام كند كه مشمول اين موارد هم نمي‌شود ثانياً در اين تعريف در اصل تعريف جاسوسي رايانه‌اي بيان نشده است بلكه صرفاَ مصاديق جاسوسي رايانه‌اي آن هم نه كامل بيان شده كه به نظردرست نمي‌رسد.

در آلمان ماده 202 الف كه كيفري مربوط به جاسوسي است كه اشعاري دارد« (1) هر كسي كه بدون مجوز براي خود و يا ديگري داده‌هايي كه تعلق به گذارد و به ويژه عليه دستيابي نيز مجاز حمايت شده‌اند را كسب كند‌ به مجازات تا 3 سال زندان يا جزاي نقدي محكوم خواهد شد.(2) داده‌هاي مذكور و منظور در حد معناي تبصره يك داده‌هايي مستند كه به طور الكترونيكي يا مغناطيسي يا به هر شكل به طور مستقيم ملموس،‌ ذخيره يا منتقل شده‎اند.»[2]

در اينجا بايد اين نكته را بيان كرد كه از عنوان جاسوسي رايانه‎اي تعريفي روشن و دكترين ارايه نشده است البته در مورد استفاده غيرمجاز داده‎ها كه خود جزئي از جاسوسي رايانه‌اي تعاريفي را مي‎بينيم ولي از خود جاسوسي رايانه‎اي ما تعريفي را در قوانين مختلف نمي‎بينيم.

قبل از اينكه به خود تعريف‌ جاسوسي رايانه‎اي بپردازم بهتر است خود لفظ جاسوسي رايانه‎اي را از نظر لغوي برسي كنيم جاسوسي رايانه‎اي از دو لفظ جاسوسي و رايانه‎اي تشكيل شده است. در مورد لغت جاسوسي در فرهنگ معين اينگونه بيان شده «جاسوسي آن كه اخبار و اطلاعات كسي يا مؤسسه‎اي و يا كشوري را مخفيانه گردآورد و به شخص يا مؤسسه و يا كشوري دهد.»[3]در ترمينولوژي حقوق جاسوسي اين گونه بيان شده » (بين المللي عمومي) كسيكه محرمانه يا تحت عنوانهاي نادرست بنفع خصم در صدد تحصيل اطلاعاتي از نقشة و قواي طرف و مقاصد او برآيد،(جزا) اشخاص ذيل جاسوسند: الف- هر كس كه براي بدست آوردن اسناد يا اطلاعاتي بنفع دشمن بيك قلعه يا مكان مستحكم يا پاسگاه يا هر بنگاه نظامي يا استحكامات و اردوگاههاي ارتش داخل شده‎ باشد. ب- هر كس كه براي دشمن اسناد يا اطلاعاتي بدست آورد كه ممكن است نسبت بعمليات ارتش يا نسبت بتأمين قلاع يا امكنه مستحكم يا پاسگاهها يا بنگاههاي نظامي مضر باشد.ج- هر كس كه جاسوسان يا افراد دشمن را كه براي اكتشاف مأمور شده باشند عمداً مخفي نموده يا سبب اختفاء آنها گردد.

د- هر كس كه اسرار نواحي يا سياسي يا مفاتيح رمز را بر خلاف مصالح كشور به منجي تسليم كند.»[4]

رايانه هم معادل فارسي لفظ كامپيوتر در زبان انگليسي است، و منظور در اين تحقيق از رايانه تمام انواع رايانه‎ها از رايانه‎هاي كيفي و رايانه‌هاي خانگي را مد نظر ما است.

در اينجا ممكن است دو برداشت از معناي جاسوسي رايانه‌اي به ذهن متبادر شود. اولاً ممكن است اين برداشت شود كه جاسوسي رايانهاي جاسوسي است كه به وسيله رايانه انجام مي‎شود يعني جاسوسي رايانه‎اي يكي از انواع جاسوسي كلاسيك است و به بيان ديگر هر گاه جاسوسي كلاسيك به وسيله رايانه‌اي محقق شود آن را جاسوسي رايانه اي ميگويند ثانيا ممكن است اين برداشت شود جاسوسي رايانه اي جاسوسي است جداي جاسوسي كلاسيك و جرمي است مستقل از آن كه در فضاي سايبر(مجازي)رايانه صورت مي‎گيرد و كاملا ً‌از جاسوسي كلاسيك مستقل و جدا است كه به نظر ما برداشت دوم صحيح‌تر به نظر مي‎رسد زيرا از نظر ما جاسوسي به دو دسته كلي جاسوسي رايانه اي و جاسوسي كلاسيك تقسيم مي‌شود و جاسوسي كلاسيك به وسيله رايانه هم (برداشت اول از جاسوسي رايانه‌اي) جزئي از جاسوسي كلاسيك است و يك از مصاديق و راههاي انجام جاسوسي كلاسيك است و با جاسوسي رايانه‎اي مد نظر ما فرق دارد در بيان خلاصه جاسوسي رايانه‎اي اينگونه تعريف مي‌شود.

« كسب غيرمجاز اطلاعات داراي ارزشاطلاعاتي از هر طريقي اعم از  نفوذ كردن، استراق سمع كردن در محيط رايانه به قصد ضربه زدن به فرد بزه  ديده.»

در مورد اين تعريف نكاتي را بايد بيان كرد: 1- منظور از اطلاعات اعم است از اطلاعات مالي و غيرمالي و اطلاعات نوشتاري، غير نوشتاري و سمعي و بصري و. به طور كل هر نوع اطلاعاتي

2- « داراي ارزش اطلاعاتي» منظور آن اطلاعات داراي ارزش باشد و به اصطلاح اخبار و خبرهاي سوخته نباشد چرا كه ممكن است فردي به اطلاعاتي غيرمجاز دسترسي يابد كه ارزش اطلاعاتي ندارد و به نظر ما از شمول جرم جاسوسي رايانه‎اي خارج مي‌شود.

3- «از هر طريقي» منظور از هر روشي كه فرد و اطلاعات داراي ارزش اطلاعاتي را در محيط رايانه قصد ضربه زدن به خرد فزه ديده كسب كند را بايد شامل اين جرم دانست و تمام راههاي مد نظر اين تعريف است.

4- « در محيط رايانه» اعم است از هر محيط رايانه‎اي چه رايانه‎هاي بزرگ چه رايانه‎هاي كيفي و چه شبكه‎هاي رايانه‎اي مدنظر است.

پی نوشت

[1] - به نقل از. خداقلي، زهرا، جرايم كامپيوتري- انتشارات آريان، سال1383، ص122

[2] -به نقل از حسن بيگي-ابراهيم-حقوق و امنيت در فضاي سايبر-انتشارات موسسه فرهنگي مطالعاتيو تحقيقاتي بين الملل ابرار معاصر تهرات-1383ص221

[3] - معين- محمد- فرهنگ معين- يك جلدي فارسي- انتشارات زرين- چاپ دوم- بهار 1386- ص499

[4] جعفري لنگرودي- محمد جعفر- ترمينولوژي حقوق- كتابخانه گنج دانش- چاپ شانزدهم 1285 ص189

{jcomments on}